Opcje na akcje

Opcje na akcje są najbardziej rozpowszechnionym instrumentem pochodnym na akcje. Są one przedmiotem obrotu zarówno na giełdzie, jak i na rynku pozagiełdowym (OTC). Opcje dają ich właścicielowi (nabywcy) prawo, ale nie obowiązek, do rozliczenia instrumentów bazowych w przyszłości. Mówiąc najprościej - opcja na akcje pełni rolę "nakazu" kupna lub sprzedaży akcji w przyszłym terminie, po z góry określonej cenie i w z góry określonej ilości. Cena, po której nabywca ma prawo kupić lub sprzedać instrument bazowy, nazywana jest ceną wykonania opcji lub ceną wykonania. Ponieważ sprzedawca opcji jest w niekorzystnej sytuacji, otrzymuje od nabywcy coś, co nazywa się premią opcyjną.

Charakterystyka i podział opcji na akcje

Istnieją dwa rodzaje opcji:

• Opcje kupna call, w których posiadacz opcji jest długi i ma prawo wykupić akcje od sprzedawcy w określonym czasie (posiadacz opcji staje się nowym właścicielem akcji).
• Opcja sprzedaży, zwana put, gdzie posiadacz opcji jest ponownie w pozycji długiej, ale ma prawo do sprzedaży instrumentów kapitałowych w określonym czasie.

Opcje na akcje można dodatkowo podzielić na amerykańskie i europejskie. Różnica między nimi polega na wykonywaniu opcji od momentu zakupu (put) do momentu wygaśnięcia (call). Opcja europejska może być sprzedawana lub kupowana tylko w czasie jej trwania, ale nie może być w tym okresie wykonywana. Wykonanie następuje dopiero w momencie wygaśnięcia. Natomiast opcję amerykańską możemy sprzedać, kupić i wykonać w dowolnym momencie w okresie wygaśnięcia, nie musimy więc czekać do terminu wygaśnięcia.

Premia opcyjna

Premia opcyjna to cena, po której posiadacz opcji kupuje od wystawcy prawo do anulowania kontraktu. Premia opcyjna odgrywa kluczową rolę w wyprowadzaniu zysków i strat wynikających z opcji. Najważniejszym czynnikiem, który decyduje o wysokości premii opcyjnej jest rynkowa stopa procentowa. Właściciel opcji kupna zapłaci jedynie cenę wykonania za akcje bazowe w momencie wykonania opcji kupna. Do tego czasu nie potrzebuje środków na dokonanie zakupu i może je pożyczyć, za co otrzymuje wynagrodzenie w postaci odsetek. Wzrost rynkowych stóp procentowych jest korzystny dla posiadaczy opcji call i dlatego rośnie cena opcji call, czyli ich premia opcyjna.

W przypadku opcji put efekt nie jest jednokierunkowy. Posiadacz opcji put musi teoretycznie kupić akcje bazowe i trzymać je do momentu wykonania opcji. Nie może pożyczyć swoich środków, ponieważ są one związane, a więc traci nagrodę w postaci odsetek. Wzrost rynkowej stopy procentowej prowadzi zatem do spadku ceny opcji put.

Premia opcyjna składa się z dwóch składników:

• wartość wewnętrzna opcji - stanowi ona zysk, jaki osiągnąłby właściciel opcji, wykonując ją natychmiast i jednocześnie sprzedając na rynku
• wartość czasowa opcji - odzwierciedla ona zarówno możliwość spieniężenia opcji, jak i zmienność akcji. Wartość czasowa opcji maleje w miarę zbliżania się terminu wygaśnięcia opcji. Wartość czasowa rośnie wraz ze wzrostem zmienności rynku.

Monetyzacja opcji

Opcje na akcje można również sklasyfikować ze względu na cenę wykonania. Istnieją trzy warianty:

• Pierwsza to pozycja Out-of-the-money (OTM) W tym przypadku cena wykonania jest ustalona powyżej bieżącej ceny rynkowej. Oczekujemy, że cena aktywa bazowego wzrośnie powyżej ceny wykonania i osiągniemy zysk. Nabycie opcji w tej pozycji jest dla nas najtańsze w porównaniu z kolejnymi opcjami. Sprzedawca żąda niższej premii opcyjnej, ponieważ istnieje większe prawdopodobieństwo, że cena rynkowa nie będzie powyżej ceny wykonania w momencie wygaśnięcia. Istnieje odwrotna zależność, że im większa różnica między ceną strike a ceną rynkową, tym niższa premia opcyjna dla sprzedającego.
• Drugi nazywany jest opcją at-the-money (ATM). W tym przypadku cena wykonania jest równa cenie rynkowej.
• Trzecią opcją jest opcja In-the-money (ITM), gdzie nabycie jest dla nas najdroższe ze wszystkich opcji. Cena wykonania jest już w przedziale, w którym w momencie wygaśnięcia byłaby dla nas zyskiem, czyli poniżej ceny rynkowej aktywa bazowego.

Powyższe przykłady dotyczą zakupu opcji call. W przypadku zakupu opcji put sytuacja byłaby odwrotna.